تاریخچه مختصر قهوه
در گذشته در جنگل‌های مرتفع اتیوپی شبکه‌ای از شاخه و برگ‌های درختان استوایی، سایبانی پر آب را روی جنگلی که مملو از تنوع زیستی بود، بوجود آورده بودند. در سایه ی درختان بلند، گیاهان کوتاه‌تری در نور کم خورشید، برخاسته بودند. جایی که قطعه‌های زمین از گذشته دور تا به امروز باقی مانده‌اند و از هزاران سال پیش تاکنون به ندرت تغییر کرده‌اند. با این حال یکی از اعضای این خانواده‌ی استوایی، چشم انداز افراد زیادی را در دیگر نقاط دنیا تغییر داده است. گیاهی با برگ‌های براق و تیره در میان دیگر گیاهان سرسبز بسیار دورتر از سرزمین اجدادی خویش و در سراسر دنیا پرورش یافته، در فرهنگ‌های بی‌شماری نفوذ کرده و تمدن‌های پیشرفته را به توجه و عمل کردن در برابر آن تشویق کرده است: قهوه.
قهوه به صورت سنتی توسط جنگجوهای چادرنشین کوهستانی تبار گالا در اتیوپی، یعنی خاستگاه آن استفاده می‌شد. برای اولین بار بین سال‌های 575 تا 850 به عنوان غذا خورده شد و در بین سال‌های 1000 تا 1300 از آن در یک نوشیدنی گرم استفاده می‌شد، به این صورت که دانه‌های قهوه‌ه را خرد می‌کردند و در چربی حیوانات ریخته و ا حین کوچ و جنگ ز آن به عنوان ماده ای انرژی‌زا استفاده می‌کردند. چربی با پروتئین زیادی که قهوه‌ی خام دارد ترکیب می‌شد (در کتاب‌های آشپزی مدرن اتیوپی اثری از آن وجود ندارد؛ قهوه در ابتدا این گونه آماده می‌شد: ترکیب کردن دانه های برشته شده توسط آتش با نمک و کره و با چاشنی‌های پیاز، شنبلیله، زیره سفید، ریحان، هل، پونه کوهی و زردچوبه). یک خوراک غلیظ به همراه کافئین که در جنگ‌ها این مزیت را برای جنگجوها فراهم می‌کرد که خوی جنگ طلبانه‌شان را تقویت کنند. گفته می‌شود که دیگر تبارهای شمال شرقی آفریقا از این دانه برای درست کردن نوعی شوربا استفاده می‌کردند و یا از میوه‌ی آن نوعی نوشیدنی می‌نوشیدند. به نظر می‌آید که پیش از به تاراج بردن این دانه‌های معطر توسط بیگانگان استفاده از آن در مناطق بومی رایج بوده است.
گالا و قبیله‌های دیگر از قهوه به صورت سنتی استفاده می‌کردند و هر کدام از این قبایل داستان خودشان را از خاستگاه آن دارند؛ افسانه‌های غربی، قهوه‌ای که به فرهنگ امروزی اتصال پیدا می‌کند را به چند روش مختلف استنباط می‌کنند و تمام این افسانه‌ها به طور نزدیکی با اسلام در ارتباطند. یکی از این افسانه‌های معروف این است که قهوه توسط چوپان جوان اتیوپیایی به نام کلدی (به معنای گرم در عربی باستان) کشف شد. روزی کلدی متوجه رفتار متفاوت بزهایش بعد از خوردن گیلاس‌های قرمزی از بوته‌های آن اطراف شد. حس کنجکاوی و میل به انرژی گرفتن باعث شد تا چوپان نیز بخواهد گیلاس‌ها را امتحان کند. بلافاصله خستگی‌اش به مقدار زیادی انرژیِ تازه تبدیل شد و با هیجان با بزهایش شروع به رقصیدن کرد. اندکی پس از کشف آن بود که روزانه در تمام صومعه‌های پادشاهی، راهبه‌های سختگیر برای طولانی کردن طول مدت عبادت‌شان قهوه زیادی می‌نوشیدند تا مدت عبادت‌شان طولانی‌تر شود.
1000 ابن سینا، فیزیک‌دان و فیلسوف اهل بخارا اولین نویسنده‌ای بود که ویژگی‌های دارویی قهوه را تشریح کرد، که به قهوه Bunchum می‌گفت.
1470-99 مصرف قهوه به مکه و مدینه هم رسید.
1517 سلطان سلیم بعد از فتح مصر قهوه را به قسطنطنیه برد.
1554 اولین قهوه‌خانه در قسطنطنیه گشوده شد.
1570-80 مراجع مذهبی دستور بسته شدن قهوه‌خانه‌ها را صادر کردند.
1600 قهوه توسط یک زائر مسلمان به نام بابا بودان به جنوب هند برده شد.
1616 قهوه از بندر موکا در یمن به هلند برده شد.
1645 اولین قهوه‌خانه در ونیز گشوده شد.
1650 اولین قهوه‌خانه در لندن، آکسفورد باز شد.
1658 هلندی‌ها کشت و پرورش قهوه را در سریلانکا آغاز کردند.
1668 قهوه به آمریکای شمالی برده شد.
1669 زمانی که سفیری از ترکیه یک سال را در دربار لویی چهاردم گذراند، قهوه در پاریس هم سر زبان‌ها افتاد.
1670 قهوه به آلمان برده شد.
1674 دادخواست زنان علیه قهوه در لندن منتشر شد.
1675 پادشاه چارلز دوم قهوه‌خانه‌ها را محلی برای فتنه خواند و دستور بستن همه‌ی قهوه‌خانه‌های لندن را صادر کرد.
1679 فیزیک‌دان‌های مارسی با این ادعا که قهوه برای سلامتی مضر است، اقدام به از بین بردن اعتبار آن کردند.
1679 اولین قهوه‌خانه‌ی آلمان در هامبورگ گشوده شد.
1689 اولین کافه‌ی ماندگار پاریسی به نام Café de Procope گشوده شد.
1696 اولین قهوه‌خانه‌ی نیویورک به نام King’s Arms گشوده شد.
1706 اولین نمونه قهوه‌های پرورش یافته در جاوا به باغ‌های گیاهی در آمستردام برده شدند.
1714 یک گیاه قهوه که از یک دانه‌ی نمونه از جاوا رشد کرده بود توسط هلندی‌ها به لویی چهاردم هدیه داده شد و در Jardin des Plantes پاریس از آن نگهداری شد.
1720 کافه‌ی فلوریان در پاریس که هنوز هم فعال است در پاریس گشوده شد.
1723 گابریل متیو ده کلیو (Gabriel Mathieu de Clieu) یک جوانه‌ی قهوه از فرانسه را به مارتینیک برد.
1727 فرانسیسکو ده ملو پالتا (Francisco de Mello Palheta) دانه‌ها و گیاه‌هایی از گینه‌ی فرانسوی به برزیل برد.
1730 انگلیسی‌ها کشت و پرورش قهوه را به جامائیکا رساندند.
1732 یوهان سباستین باخ از پارانویای آلمانی‌ها در مورد محبوبیت روبه‌رشد قهوه استقبالی شاعرانه کرد و آواز قهوه (The Coffee Cantata) را در لایپزیگ ساخت.
1777 پادشاه فردریک دوم از روسیه کبیر در بیانیه‌ای نوشیدن قهوه را در دفاع از نوشیدنی ملی خودشان نکوهش کرد.
1809 اولین قهوه‌ی صادر شده از برزیل به سالم (Salem) در ماساچوست (Massachusetts) برده شد.
1869 زنگ‌برگ برای اولین بار در سریلانکا مشاهده شد؛ این بیماری اغلب گیاه‌های قهوه در هند، سریلانکا و دیگر بخش‌های آسیا را در ده سال، از بین برد.
1873 اولین برند ملی و موفق قهوه‌ی برشته، سابه و بسته‌بندی شده به نام آریوسا در آمریکا و توسط جان آرباکل تاسیس شد.
1882 بورس قهوه‌ی نیویورک (The New York Coffee Exchange) داد و ستد خود را آغاز کرد.
1904 فرناندو ایلی (Fernando Illy) اسپرسوساز مدرن را اختراع کرد.
1906 برزیل با احتکار قهوه در بازار اقدام به افزایش قیمت جهانی قهوه کرد که به نام تعیین ارزش قهوه شناخته شد.
1910 قهوه‌ی بدون کافئین آلمانی توسط Merck and Co با نام Dekafa در بازار آمریکا معرفی شد.
1911 برشته‌کاران قهوه در آمریکا انجمنی ملی تشکیل دادند که نسبت به انجمن ملی قهوه (The National Coffee Association) پیشگام بود.
1928 فدراسیون قهوه کلمبیا (The Colombian Coffee Federation) تاسیس شد.
1930-44 برزیل 78 میلیون کیسه قهوه را در تلاشی برای افزایش قیمت جهانی نابود کرد.
1938 متخصصین فنی نستله (Nestle) در برزیل یک قهوه فوری موفق و اقتصادی را اختراع کردند که نامش Nescafe است و هنوز در دنیا پیشرو است.
1939-45 ارتش آمریکا قهوه فوری را به یک عرصه جهانی برد.
1959 خوآن والدز (Juan Valdez) تبدیل به چهره‌ی قهوه در کلمبیا شد.
1962 اوج مصرف سرانه در آمریکا: بیش از سه فنجان به ازای هر نفر در روز.
1962 معاهده بین‌المللی قهوه (International Coffee Agreement) یک انجمن جهانی برای کنترل قیمت قهوه‌ی موجود تاسیس کرد.
1971 اولین استارباکس در سیاتل افتتاح گردید.
1973 اولین معامله عادلانه قهوه صورت گرفت و قهوه از گوآتمالا به اروپا صادر شد.
1975 برزیل متحمل یک سرمازدگی شد که منجر به بیش‌ترین افزایش قیمت قهوه در تاریخ شد.
1989 معاهده بین‌المللی قهوه منحل شد؛ قیمت‌های جهانی به کم‌ترین مقدار خود در تاریخ رسیدند.
اوایل دهه 90 موج قهوه‌ی تخصصی (Specialty Coffee) در آمریکا شروع شد.
اواخر دهه 90 قهوه‌ی ارگانیک تبدیل به بحث برانگیزترین بخش صنعت قهوه تخصصی شد.
1999 TransFair USA اولین معامله عادلانه و گواهینامه‌دار قهوه را در آمریکا آغاز کرد.
2001-03 قیمت جهانی قهوه به کم‌ترین حد خود سقوط کرد و کشاورزان با بحرانی ویران‌کننده روبرو شدند.
2005 قهوه تخصصی به نیمی از آمریکا قهوه‌ای باکیفیت عرضه می‌کرد؛ معامله عادلانه و گواهینامه‌دار قهوه به بحث برانگیزترین بخش قهوه تخصصی تبدیل شده بود.
افسانه‌ای دیگر وجود دارد که به اسلام ارتباط پیدا می‌کند. عزرائیل به خواب پیامبر مریض احوال رفته و به او میوه‌ی قهوه را نشان می‌دهد و از پتانسیل آن در مورد شفا یافتن و برانگیختن عبادت کنندگان و مریدانش به او می‌گوید. در حقیقت، اسلام و قهوه در بازه‌ای زمانی شروع به گسترش در شبه جزیره عربی کردندو به همین خاطر ارتباط این دو با هم تعجب برانگیز نیست. با این حال با گذشت زمان بعضی از حکام اسلامی ناسازگاری‌هایی نسبت به قهوه نشان دادند که صحت این حکایات را زیر سوال می‌برد.
:منابع
– نینا لوتینگر، کتاب قهوه: آناتومی یک صنعت از محصول تا آخرین قطره، (یکم ژانویه، 2
برگشت به بالا